1. Quá trình hình thành và phát triển ngành Thanh tra Việt
Nam (23/11/1945)
Ngày
23/11/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành Sắc lệnh số 64/SL thành lập Ban
Thanh tra Đặc biệt- tổ chức tiền thân của ngành Thanh tra Việt Nam. Ngày này đã
được chọn làm ngày truyền thống của ngành Thanh tra Việt Nam.
Trải
qua quá trình xây dựng và phát triển ngành Thanh tra Việt Nam với những tên gọi
khác nhau:
Ban
Thanh tra đặc biệt (từ tháng 11 năm 1945 đến tháng 12 năm 1949)
Tại
phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 4
tháng 10 năm 1945, Chính phủ đã yêu cầu Bộ Nội vụ lập một Ủy ban Thanh tra hành
chính để đi điều tra công việc hành chính ở các địa phương, làm nhiệm vụ tiếp
nhận và xử lý các thư từ, đơn kiện hoặc gặp gỡ trực tiếp bày tỏ nguyện vọng cần
sớm chấm dứt các hiện tượng, việc làm sai trái của một số nhân viên trong bộ
máy chính quyền các cấp, nhất là ở các địa phương.
Ngày
13 tháng 11 năm 1945, Hội đồng Chính phủ giao cho ông Phạm Ngọc Thạch dự thảo
một đề án về tổ chức và hoạt động của Ban Thanh tra của Chính phủ, đồng thời
quyết định thành lập ở mỗi Bộ một Ban Thanh tra đặt dưới quyền viên Thanh tra
hành chính do Bộ Nội vụ cử. Một ngày sau, ngày 14 tháng 11, Hội đồng Chính phủ
đã họp và thông qua quyết định thành lập một Ban Thanh tra đặc biệt của Chính
phủ. Ngày 23 tháng 11 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 64-SL
thành lập Ban
Thanh tra đặc biệt. Đây chính là tổ chức tiền thân của Thanh
tra Chính phủ sau này và ngày 23 tháng 11 trở thành ngày truyền thống của ngành
Thanh tra Việt Nam.
Tiếp
theo đó, ngày 31 tháng 12 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 80-SL
cử các ông Bùi Bằng Đoàn và Cù Huy Cận vào Ban Thanh tra đặc biệt. Ông Bùi Bằng
Đoàn được cử giữ chức Trưởng ban Thanh tra đặc biệt, trở thành vị Tổng thanh
tra đầu tiên của Việt Nam.
Ban
Thanh tra Chính phủ (từ tháng 12 năm 1949 đến tháng 3 năm 1956)
Giữa
tháng 12 năm 1949, Hội đồng Chính phủ ra quyết nghị giải thể Ban Thanh tra Đặc
biệt và thành lập Ban
Thanh tra Chính phủ. Ngày 18 tháng 12 năm 1949, Chủ tịch Hồ Chí
Minh ký Sắc lệnh số 138 B-SL thành lập Ban Thanh tra Chính phủ, ông Hồ Tùng Mậu
được cử làm Tổng Thanh tra.
Do
điều kiện chiến tranh và đặc điểm lãnh đạo, nên mặc dù đã được thành lập và có
một văn phòng riêng, nhưng Ban Thanh tra Chính phủ vẫn gần như là một cơ quan
chung với Ban Kiểm tra Trung ương Đảng. Ông Trần Đăng Ninh, Trưởng ban kiểm tra
Trung ương Đảng, đồng thời kiêm giữ chức Tổng Thanh tra phó. Nhiều
cán bộ trong Ban kiểm tra Trung ương đều được Chính phủ bổ nhiệm làm phái viên
của Ban Thanh tra Chính phủ.
Ban
Thanh tra Trung ương của Chính phủ (từ tháng 3 năm 1956 đến tháng 9 năm 1961)
Sau
khi kiểm soát được miền Bắc, ngày 28 tháng 3 năm 1956, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra
Sắc lệnh số 261/SL thành lập Ban
Thanh tra Trung ương của Chính phủ. Ông Nguyễn Lương Bằng được
cử làm Tổng Thanh tra, các ông Nguyễn Côn và Trần Tử Bình làm Phó Tổng Thanh
tra.
Ủy ban
Thanh tra của Chính phủ (từ tháng 9 năm 1961 đến tháng 2 năm 1984)
Ngày
29 tháng 9 năm 1961, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 136/CP quyết định
thành lập Ủy
ban Thanh tra của Chính phủ thay cho Ban Thanh tra Trung
ương của Chính phủ và quy định nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của cơ quan
này. Ông Nguyễn Lương Bằng được cử giữ chức Tổng Thanh tra, ông Trần Mạnh Quỳ
làm Phó Tổng Thanh tra và các ông Nguyễn Cáo, Đặng Văn Quang giữ chức Ủy viên thanh
tra.
Sau
4 năm hoạt động, ngày 11 tháng 10 năm 1965, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn
việc giải thể Ủy ban Thanh tra của Chính phủ. Do đó, trong 4 năm (1965-1968),
hệ thống Thanh tra Nhà nước từ Trung ương đến cấp khu, tỉnh, thành phố bị giải
thể, chỉ còn các Ban Thanh tra của các Bộ, ngành hoạt động. Các Ban Thanh tra
ngành do nhiều nguyên nhân đã không hoạt động đúng chức năng thanh tra mà chỉ
dừng lại ở việc xét khiếu tố, và trong công tác này cũng còn nhiều hạn chế.
Mãi
đến ngày 11 tháng 8 năm 1969 Ủy ban Thường vụ Quốc hội nước Việt Nam dân chủ
cộng hòa mới ra Nghị quyết số 780/NQ-TVQH, tái thành lập Ủy ban Thanh tra của
Chính phủ. Ông Nguyễn Thanh Bình được cử giữ chức Chủ nhiệm Ủy ban, các ông
Trần Mạnh Quỳ và Nguyễn Thừa Kế được bổ nhiệm làm Phó Chủ nhiệm Ủy ban Thanh
tra của Chính phủ.
Sau
khi thống nhất đất nước năm 1975, cơ cấu tổ chức ngành Thanh tra cũng thống
nhất trên toàn quốc. Ông Trần Nam Trung được bầu làm Chủ nhiệm đầu tiên của Ủy
ban Thanh tra của Chính phủ thống nhất.
Ủy ban
Thanh tra Nhà nước (từ tháng 2 năm 1984 đến tháng 4 năm 2005)
Ngày
15 tháng 2 năm 1984, Hội đồng Bộ trưởng ra Nghị quyết số 26/HĐBT, trong đó còn
đổi tên gọi chính thức của hệ thống thanh tra là Ủy ban Thanh tra Nhà nước.
Ông Bùi Quang Tạo, Chủ nhiệm Ủy ban Thanh tra của Chính phủ, giữ chức vụ Chủ
nhiệm Ủy ban Thanh tra Nhà nước.
Thanh
tra Nhà nước
Ngày
01 tháng 4 năm 1990, Pháp lệnh Thanh tra được ban hành. Ủy ban Thanh tra Nhà
nước được chuyển đổi thành một cơ cấu ngành dọc với tên gọi Thanh tra Nhà nước.
Ông Nguyễn Kỳ Cẩm, Chủ nhiệm Ủy ban Thanh tra Nhà nước, giữ chức vụ Tổng Thanh
tra Nhà nước.
Thanh
tra Chính phủ (từ tháng 4 năm 2005 đến nay)
Ngày
25 tháng 4 năm 2005, Nghị định 55/2005/NĐ-CP ban hành, thay thế Nghị định
46/2003/NĐ-CP ngày 9 tháng 5 năm 2003. Theo đó, ngành Thanh tra Nhà nước đổi
tên thành Thanh
tra Chính phủ và chức danh Tổng Thanh tra Nhà nước cũng
được đổi thành Tổng Thanh tra Chính phủ.
Ngày
15/11/2010, Quốc hội khóa XII đã thông qua Luật Thanh tra số 56/2010/QH12; ngày
22/9/2011, Chính phủ ban hành Nghị định 86/2011 Quy định chi tiết và hướng dẫn
thi hành của Luật Thanh tra; theo đó Thanh tra Chính phủ là cơ quan
của Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về
công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng
trong phạm vi cả nước; thực hiện hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố
cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật. Ngày 09/4/2018,
Chính phủ ban hành Nghị định số 50/2018/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ; theo đó: Thanh
tra Chính phủ là cơ quan ngang bộ của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý
nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố
cáo và phòng, chống tham nhũng trong phạm vi cả nước; thực hiện hoạt động thanh
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của
pháp luật. Về Cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ gồm:
-
09 vụ, là: (1). Vụ Pháp chế. (2). Vụ Tổ chức cán bộ. (3). Vụ Hợp
tác quốc tế. (4). Vụ Kế hoạch - Tổng hợp. (5). Văn phòng. (6). Vụ Giám sát,
Thẩm định và Xử lý sau thanh tra. (7). Vụ Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố
cáo khối kinh tế ngành (Vụ I). (8). Vụ Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố
cáo khối nội chính và kinh tế tổng hợp (Vụ II). (9). Vụ Thanh tra, Giải quyết
khiếu nại, tố cáo khối văn hóa, xã hội (Vụ III)
- 04
Cục là: (1) Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực 1 (Cục
I). (2). Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực 2 (Cục II). (3).
Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực 3 (Cục III). (4). Cục
Phòng, Chống tham nhũng (Cục IV).
- Ban tiếp
công dân Trung ương.
- 05
đơn vị sự nghiệp, là: (1). Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra. (2). Báo
Thanh tra. (3). Tạp chí Thanh tra. (4). Trường Cán bộ Thanh tra. (5). Trung tâm
Thông tin.
2. Quá
trình phát triển của Thanh tra tỉnh Nam Định
Trong
quá trình lịch sử xây dựng và trưởng thành của Thanh tra Việt Nam, ngành Thanh
tra Nam Định đã góp phần không nhỏ vảo sự nghiệp vẻ vang của Ngành Thanh tra
Việt Nam.
Thanh
tra Nam Định được thành lập trong thời kỳ cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội
ở miền Bắc, kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng ở miền Nam. Những ngày
đầu, các thế hệ cán bộ Thanh tra Nam Định đã vượt qua khó khăn gian khổ, hoàn
thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, góp phần quan trọng vào công cuộc khôi phục,
cải tạo kinh tế xã hội, chi viện sức người, sức của cho đồng bào miền nam. Công
tác thanh tra tập trung vào việc thực hiện các nhiệm vụ, kế hoạch sản xuất công
nghiệp, nông nghiệp và một số cuộc vận động lớn của Đảng và Chính phủ, như: “Ba
xây, ba chống”, cải tiến HTX nông nghiệp, nhiệm vụ chiến đấu, chống chiến tranh
phá hoại của giặc Mỹ, công tác quản lý vật tư, quân trang, khí tài, tình hình
vận chuyển lương thực, thực phẩm; việc xây dựng, hoàn chỉnh hệ thống thủy nông,
thực hiện chế độ phân phối sản phẩm, nộp thuế, thực hiện nghĩa vụ quân sự,
chính sách hậu phương quân đội và công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của
công dân.
Sau
đại thắng mùa xuân năm 1975, nước nhà thống nhất, cả nước chung tay xây dựng
đất nước theo định hướng XHCN. Thời gian này, một loạt các văn kiện quan trọng
của Đảng, Nhà nước về công tác thanh tra, xét giải quyết khiếu nại, tố cáo đã
được ban hành. Bộ máy tổ chức của Ngành Thanh tra tỉnh cũng được thay đổi trong
quá trình chia tách tỉnh. Từ Ban thanh tra tỉnh Nam Định khi thành lập đến năm
1964; Ủy ban thanh tra tỉnh Nam Hà (1965 - 1976) và Ủy ban Thanh tra tỉnh Hà
Nam Ninh (1976 - 1990); Thanh tra Nhà nước tỉnh Nam Hà (1990 - 1997); Thanh tra
Nhà nước tỉnh Nam Định (1997 - 2004); từ tháng 10/2004 đến nay là Thanh tra
tỉnh Nam Định.
Ngày
15/11/2010, Quốc hội khóa XII đã thông qua Luật Thanh tra số 56/2010/QH12; ngày
22/9/2011, Chính phủ ban hành Nghị định 86/2011 Quy định chi tiết và hướng dẫn
thi hành của Luật Thanh tra; theo đó: Thanh tra tỉnh là cơ quan chuyên
môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cùng
cấp quản lý nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và
phòng, chống tham nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và
phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật.
Ngày
25/11/2014, UBND tỉnh Nam Định đã ban hành quyết định số 29/2014/QĐ-UBND quy định
chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Thanh tra tỉnh Nam Định; theo đó
Thanh tra tỉnh là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, có chức năng
tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân tỉnh quản lý nhà nước về công tác thanh tra,
giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; tiến hành thanh tra,
giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp
luật. Về cơ cấu tổ chức, Cơ quan Thanh tra tỉnh Nam Định gồm Văn phòng và 05
phòng nghiệp vụ là: (1). Phòng Thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo 1
(Phòng 1). (2). Phòng Thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo 2 (Phòng 2). (3).
Phòng Thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo 3 (Phòng 3). (4). Phòng Thanh
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo 4 (Phòng 4). (5). Phòng Thanh tra phòng,
chống tham nhũng. Để giúp cho Chánh thanh tra tỉnh thực hiện việc giám sát,
kiểm tra và xử lý sau thanh tra, ngày 12/06/2017, UBND tỉnh ban hành Quyết định
số 1295/QĐ-UBND thành lập phòng Giám sát, kiểm tra, xử lý sau thanh tra trực
thuộc Thanh tra tỉnh Nam Định. Hiện Cơ quan Thanh tra tỉnh Nam Định có Văn
Phòng và 06 phòng nghiệp vụ.
Hệ
thống tổ chức ngành thanh tra Nam Định hiện gồm: Cơ quan Thanh tra tỉnh. Cơ
quan thanh tra của 15 sở trực thuộc UBND tỉnh, gồm các sở: Nội Vụ; Kế hoạch -
Đầu tư; Tài chính; Xây dựng; Giao thông - Vận tải; Nông nghiệp & Phát triển
nông thôn; Tài nguyên & Môi trường; Giáo dục & Đào tạo; Văn hóa, Thể
thao & Du lịch; Khoa học & Công nghệ; Y Tế; Lao động, Thương binh&
Xã hội; Thông tin & Truyền thông; Tư pháp; Công thương và Thanh tra 10
huyện, thành phố, gồm: Thanh tra thành phố Nam Định; Thanh tra huyện Nghĩa
Hưng; Thanh tra huyện Giao Thủy; Thanh tra huyện Mỹ Lộc; Thanh tra huyện Nam
Trực; Thanh tra huyện Xuân Trường; Thanh tra huyện Hải Hậu; Thanh tra huyện Ý
Yên; Thanh tra huyện Vụ Bản; Thanh tra huyện Trực Ninh. Tổng số công chức, lao
động toàn ngành là 224 người, đều được đào tạo cơ bản, nhiều công chức có 02
bằng Đại học và trình độ thạc sỹ thuộc nhiều chuyên ngành khác nhau; hầu hết
đều là đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam. Ngoài ra, có một số cơ quan Thanh tra
trực thuộc hệ thống quản lý của Trung ương đóng trên địa bàn tỉnh thường xuyên
sinh hoạt với ngành Thanh tra Nam Định là Thanh tra Công an tỉnh; Thanh tra
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Nam Định; Thanh tra Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh;
Thanh tra Cục thống kê tỉnh…
Ngành
thanh tra tỉnh Nam Định chú trọng công tác xây dựng đội ngũ công chức của
ngành, tăng cường ban hành các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ và tổ chức tập huấn
nghiệp vụ cho đội ngũ công chức toàn ngành. Thường xuyên làm tốt công tác giáo
dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ công chức, đi đôi với siết chặt kỷ luật, kỷ
cương công vụ. Đội ngũ công chức toàn ngành nhìn chung có phẩm chất, đạo đức
tốt, không ngừng rèn luyện, xứng đáng với lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ
đại” Thanh tra là tai mắt của trên, là người bạn của dưới” và “ Thanh tra như
cái gương cho người ta soi mặt, gương mờ thì không soi được”.
Tiếp
bước các thế hệ cha anh trong chặng đường lịch sử của ngành thanh tra Việt Nam;
đội ngũ công chức ngành thanh tra Nam Định sẽ không ngừng rèn luyện, vượt qua
mọi khó khăn để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ Đảng, Nhà nước và nhân dân
giao phó./.